Hoe vier jij Kerst? Waar? Met wie? Zelden was het zó het Gesprek van de Dag als dit jaar. En wie weet vier jij, ongemerkt, dit jaar kerst in Coventry. Wacht, dat moet ik even toelichten…
In de krant las ik ook een artikel van mensen die hoe dan ook allang geen kerst meer vieren en voor wie dit jaar in die zin niet speciaal is. Voor een wat cynische-humorvolle variant van kerst anno 2020 moet je bij Marcel van Roosmalen zijn, sowieso een van mijn favorieten om de coronamisère mee weg te lachen.
Maar er is nog een plek waar je kerst kunt vieren, maar dan ongewild. Na het lezen van het boek ´Coventry´ van de Britse Rachel Cusk, vroeg ik mij af wie er Kerst 2020 in Coventry gaan vieren.
En dan bedoel ik niet of je kerst in het gelijknamige district Coventry in graafschap Midlands gaat vieren- sowieso komt niemand het Verenigd Koninkrijk meer in, of uit. Nee, ik bedoel het symbolische Coventry. En dat, zo vertelt Rachel Cusk ons is dit:
‘Om de zoveel tijd besluiten mijn vader en moeder, als straf voor echt of vermeend wangedrag, om niet meer met me te praten. In Engeland hebben we een rare uitdrukking voor dit verschijnsel: ‘naar Coventry gestuurd worden’. Waar deze uitdrukking vandaan komt weet ik niet, al zou ik daar ast makkelijk achter kunnen komen. Coventry werd zwaar getroffen in de oorlog: ooit stond er een prachtige kathedraal die in 1940 door bommen werd weggevaagd. Tegenwoordig is het gewoon maar een plaats in de Midlands, en al heeft het zijn verliezen nooit helemaal kunnen verwerken, het heeft ze in ieder geval overleefd.‘
Kapotte verwarmingsketel
Borrelt er al herkenning op? Het verwarrende van naar Coventry gestuurd worden, vertelt Cusk, is dat het zonder bombarie gebeurt en geleidelijk aan duidelijk wordt:
‘Het lijkt een beetje op het kapot gaan van een verwarmingsketel; er ontploft niets, er is niets dramatisch te zien of te horen, er bekruipt je als gevolg van de geleidelijk dalende temperatuur alleen een onbehaaglijk gevoel dat je vaak pas verrassend laat – afhankelijk van hoe sterk je ergens aan gewend bent – toeschrijft aan een werkelijke oorzaak. De stilte trekt net als de kou op, maakt zich niet kenbaar door aanwezigheid, maar door afwezigheid, door doorbrekingen van het verwachtingspatroon die zo klein zijn dat je ze maar half opmerkt en die zich daarom opstapelen zodat je je er pas echt van bewust wordt als het een voldongen feit is.’
Boete doen
Ik ben meerdere malen naar Coventry gestuurd. Tot ik het essay van Rachel Cusk las, had ik er geen naam voor. Niets wat echt de lading dekte. Maar pijn deed het. Ik voelde schaamte, schuld, frustratie en verdriet. Als verbannene twijfelde ik telkens lang of ik de stilte zou verbreken. Want, dat is het geniepige met Coventry; als je erin zit weet je dat het niet zomaar een stilte is. Het is geen positieve stilte, zoals tussen twee vriendinnen die elkaar al jaren kennen en na een lange periode van stilzwijgen ‘de draad weer oppakken’. Nee, je voelt de intentie in de stilte doordreunen. Je moet voor iets boeten, kennelijk, maar hebt vaak geen idee wat. De angst van afwijzing hangt erom heen.
En ja, ik heb ook zelf mensen naar Coventry verbannen, tot mijn grote schaamte. Vaak uit een soort laffigheid om een moeilijk gesprek aan te gaan. Om gewoon, rechttoe rechtaan tegen iemand te zeggen: ‘Je hebt mij gekwetst’ of ‘Ik baal van wat er is gebeurd’.
Deze kerst ga ik daarom na in mezelf: heb ik nog mensen in Coventry zitten? Wil ik dat nog netjes afronden? Of laat ik het los omdat het té lang heeft geduurd en het contact wellicht al aan het uitdoven was? Vragen voor onder de kerstboom.
En ik stap momenteel met één voet binnen en één voet buiten Coventry waarbij ik al weet welke stappen ik als ‘banneling’ wil zetten. Voor mezelf, als afronding óf als nieuwe start.
Rachel Cusk was dusdanig vaak door haar ouders naar Coventry gestuurd dat ze een radicaal besluit nam. Wanneer haar ouders een poging doen het contact te herstellen met haar en zo ook de kleinkinderen weer willen zien, besluit zij:
‘Ik zeg [tegen mijn kinderen] dat het hun vrij staat om zo vaak als ze willen contact te hebben met hun grootouders en die op te zoeken – daar zijn ze immers oud genoeg voor – maar dat ik er zelf geen behoefte aan heb dat strijdperk weer te betreden. Ik wil niet weg uit Coventry. Ik heb besloten dat ik er blijf.’
Zit jij in Coventry?
Ik ben heel benieuwd wie van jullie op dit moment in Coventry zitten. Of er zijn geweest en er weer uit zijn gekomen. Of misschien heb jij juist zelf iemand wel naar Coventry gestuurd… Waar ik nieuwsgierig naar ben is:
- Hoe voel jij je erbij als je naar Coventry bent gestuurd?
- Ben je in Coventry gebleven? Uit eigen keuze of omdat de ander je er niet uit ‘bevrijdde’?
- Heb jij wel eens iemand naar Coventry gestuurd? En wat hoopte je daarmee te bereiken?
- Zit je nu in Coventry en baal je daarvan? Welke stap denk je te gaan zetten om eruit te komen?
Laat het weten. Wil je tips? Laat het mij ook weten! En voel je ook vrij om ook elkaar hieronder (respectvol) tips te geven.
Waar je ook bent, in Coventry of niet, ik wens je heel fijne feestdagen!
Citaten uit: ‘Coventry’ van Rachel Cusk. Uitgeverij: De Bezige Bij. Vertaling: Jeske van der Velden en Caroline Meijer.
Geef een reactie